Gisteravond was ik bij de bijeenkomst in de Posthoornkerk. De betrokkenheid van de bewoners vond ik indrukwekkend. Ik was wel verbijsterd door het feit dat meneer Mos niet van zins lijkt de goede suggesties van deze avond vast te leggen en mee te nemen. Daarom heb ik een open brief gemaakt waarin ik een aantal van de opmerkingen heb vastgelegd.

OPEN BRIEF 

aan Micha Mos, dagelijks bestuurder Stadsdeel Centrum

Amsterdam, 28 november 2023

Beste meneer Mos, 

Dat moet even schrikken geweest zijn, maandagavond 27 november. De Posthoornkerk stroomde vol. Niet voor een dienst, maar voor uw toelichting op het Palenplan in de westelijke grachtengordel, Noord-Jordaan en Haarlemmerbuurt. De stoelen raakten vol, klapstoelen werden gehaald en uiteindelijk stonden ook tientallen mensen achter in de kerk, om hun stem te laten horen. Een menigte van rond de vierhonderd mensen. 

U had beloofd in de uitnodiging: ‘Micha Mos hoort graag uw zorgen en suggesties en zal ook uw vragen over het Palenplan beantwoorden.’ U heeft veel gehoord deze avond. Maar heeft u ook geluisterd?

Toen iemand vroeg, na anderhalf uur van zorgen uiten, vragen stellen en suggesties geven, of er van deze ‘bewoners- en ondernemersavond’ (noem het geen inspraak, want dat schept verplichtingen) ook notulen gemaakt zouden worden, zei u: ‘Nee, er komt een kort verslagje.’ Een kort verslagje? Dus u onthoudt alles wat we gezegd hebben? En dat neemt u mee in uw besluitvorming over het vervolg? Of zegt u nu gewoon tegen deze honderden mensen dat ze even stoom hebben mogen afblazen en dat de besluitvorming dan weer gewoon doorgaat zonder bewoners daarin te betrekken? 

Ik geef u graag het voordeel van de twijfel en heb daarom notulen voor u gemaakt, met enkele suggesties die deze avond gedaan werden. Zodat u die kunt toevoegen aan uw ‘dataset’. 

Eerst even een paar feiten. Op 16 oktober is de gemeente Amsterdam gestart met een Palenplan, om hinderlijk sluipverkeer (hier kom ik later op terug) in de buurten tegen te gaan en meer ruimte te maken voor fietsers en voetgangers. Bewoners zijn ingelicht, maar niet geconsulteerd of meegenomen in de besluitvorming. Op 16 oktober stonden er rood-witte paaltjes op verschillende bruggen en konden bewoners niet meer aan de noordkant van de Jordaan de stad in of uit. Verschillende alternatieve routes waren (en zijn nog steeds) vanwege werkzaamheden of door eerdere verkeersmaatregelen afgesloten. Het gevolg: files, stilstaand verkeer en ronkende motoren op andere routes de stad uit, zoals de Rozengracht, Marnixstraat en Haarlemmer Houttuinen. O ja, en een noodgeval waar de hulpdiensten rennend naartoe moesten omdat er palen in de weg stonden. Maar dat weet u vast nog wel, want dat was, in uw woorden: ‘een akelig gezicht’.

De nood- en hulpdiensten ondervonden ‘meer hinder dan verwacht’, lezen we eufemistisch in een verklaring. Daarom werd de proef op 26 oktober per direct opgeschort. Lees: de paaltjes gingen de grond uit. Maar niet voor altijd. In uw uitnodiging lees ik dit: ‘De komende tijd gaan we verder overleggen met de nood- en hulpdiensten om te kijken hoe het Palenplan met de juist instrumenten wel uitgevoerd kan worden op een voor iedereen goed werkbare manier.’ Gelukkig gaat u ‘namens het Stadsdeel Centrum hierover graag in gesprek met bewoners en ondernemers.’

Het was niet mijn indruk dat u er zin in had, maandagavond 27 november. En ik snap het hoor, u probeert iets op te lossen, u wilt Amsterdam autoluw maken en een aantal bewoners tegemoetkomen die klagen over verkeersdrukte, en dan blijkt ineens dat werkelijk niemand dit plan ziet als een oplossing voor die situatie. Gelukkig kwamen er deze avond ook hele goede ideeën op tafel. Luister.

1. Maak een onderscheid tussen lokaal verkeer en sluipverkeer. U wilt sluipverkeer voorkomen. Maar wat is uw definitie daarvan? Op 27 november kregen we daar geen antwoord op. Er zijn wel ‘verkeersbewegingen’ gemeten, maar hoeveel daarvan is sluipverkeer en hoeveel is gewoon verkeer van bewoners en andere mensen die hier echt moeten zijn, zoals mantelzorgers of bezorgers? Tip: meet het eens met een camera die kentekens herkent, en vergelijk de gegevens met de gegevens van parkeervergunningen en dienstverleners. Dan blijft er waarschijnlijk niet zo veel sluipverkeer over.

2. Bekijk de maatregelen in samenhang. Op dit moment is de Nassaukade afgesloten vanwege de bouw van een parkeergarage, volgend jaar is de Rozengracht aan de beurt en er zijn nog meer wegen die nu geblokkeerd zijn. Er is geen uitwijk. Tip: los eerst het eerste probleem op, voordat u aan het volgende begint. Als alternatieve routes goed bereikbaar en duidelijk zijn, zal dat de druk op de grachten ongetwijfeld doen afnemen. Want niemand rijdt voor zijn lol over de gracht de wijk uit. 

3. Meet en deel de gegevens. Toen u zei dat u wel wilde weten waar het wantrouwen zat, stond 80% van de zaal op en antwoordde: ‘Hier zit het wantrouwen’. De belangrijkste factor is het gebrek aan gegevens die hout snijden. Hoe heeft u het ‘probleem’ gemeten en hoe kwam u tot deze oplossing? Tip: leg dat nu eens duidelijk uit aan de bewoners. En als u de gegevens niet heeft, ga het dan eindelijk eens goed meten. Zie ook punt 1.

4. Speel niet met de bewoners. U noemt dit een ‘pilot’, met een nulmeting en vervolgmetingen om te zien of deze aanpak wat uithaalt. Lekker dan, duizenden mensen die elke dag als proefkonijnen hinder ondervinden van een maatregel waarvan u best kunt uitrekenen dat het niet de oplossing is voor het probleem. Tip: reken dit eerst eens wat beter door voordat u palen plaatst. 

5. Denk na over het woord ‘bereikbaar’. U zegt het gewoon hè? ‘Het gaat erom dat elke plek bereikbaar is in deze buurt, niet dat deze plek snel bereikbaar is.’ Dat kwam u op hoongelach te staan en niet voor niets. Met de krappe mogelijkheden die door het Palenplan nog overblijven, hoeft er maar een auto ergens stil te staan, hoeft er maar een opbreking te zijn in een straat, en mensen kunnen niet meer weg. En de ambulances er niet meer in. Tip: een stad leeft, dat is geen statisch gegeven. Zorg dat er altijd meerdere opties zijn om de stad in- en uit te komen. Anders creëert u alleen maar meer congestie en gaat het straks echt mensenlevens kosten. 

6. Houd rekening met het klimaat. Een vreemde tip om te geven aan een bestuurder van GroenLinks. Toch lijkt dat nodig. Heeft u de tien dagen dat de ‘pilot’ nu duurde gekeken naar de Rozengracht? En de Marnixstraat? Heeft u gezien hoe langzaamrijdend verkeer de lucht vervuilt en het fijnstofprobleem verergert? Is dat wat u wilt, bij GroenLinks? Nee, u verwacht dat, als autorijden zó moeilijk wordt gemaakt in onze buurt, dat we dan wel met het OV gaan. Als dat een optie was, zouden we dat allang doen, meneer Mos. Dit is een groene gemeente, we houden van schone lucht. Dus als we de auto pakken, doen we dat graag op de meest efficiënte, minst vervuilende manier. Tip: kijk ook eens naar andere oplossingen voor de toegenomen verkeersdrukte, zoals het bundelen van pakketbezorgdiensten. Daar doet u de hele stad een plezier mee.

7. Kijk verder dan het probleemgebied en los oorzaken op. U probeert een probleem op te lossen dat vooral speelt in het gebied van de Korte Prinsengracht. Door alle eerdere verkeersmaatregelen die zijn genomen, in combinatie met de werkzaamheden in de stad, is dat nu de bottleneck van verkeer vanuit het centrum geworden. U lost dat niet op door palen te zetten op het stukje tot aan die bottleneck. Daarmee verplaatst u slechts het probleem. Het is symptoombestrijding. Wat zijn de oorzaken en hoe kunt u die oplossen? Tip: toon visie en los de oorzaken van dit lokale probleem op. Anders staat u over een jaar ergens anders verontwaardigde bewoners te woord.  

8. Vraag het de bewoners. U heeft gesproken met enkele bewoners die overlast ervaren van drukte aan, met name, de Korte Prinsengracht. Maar wat te denken van die duizenden andere bewoners die overlast ervaren van het Palenplan? Zou u daar ook niet eens mee praten voordat u zulke drastische maatregelen neemt? In de hele informatieavond van 27 november zei u wel twintig keer dat u echt in gesprek zult gaan met hulpdiensten. Niet één keer had u het over bewoners, en al helemaal niet over ondernemers. Toen iemand vroeg of het misschien een idee was om een enquête te sturen aan alle bewoners van de buurt, zei u zuinigjes: ‘Dat lijkt mij in dit geval geen geschikt instrument’. U zei ook: niet iedereen kan altijd krijgen wat hij wil. Dat begrijpen we heus wel. Maar er is een verschil tussen ‘je zin niet krijgen’ en zien dat een bepaalde oplossing absoluut niet werkt en de situatie juist verergert. Tip: kijk nou eens echt naar deze ‘oplossing’ en durf te zeggen: dit was een vergissing, we gaan terug naar de tekentafel. En betrek de bewoners daarin, durf echt in gesprek te gaan. 

Tot slot is het een goed gebruik dat de organisator van een bijeenkomst zelf zorgdraagt voor notulen. Daar is een reden voor: dan heeft u ook echt iets aan de informatie die wordt ingebracht en kunt u deze constructief gebruiken in uw besluitvorming. 

Vriendelijke groet, 

Paula Vos